Havanın ve suyun başlıca kirlenme nedeni olan evsel ve endüstriyel atıklar, aynı zamanda kısıtlı olan enerji kaynaklarının verimsiz bir şekilde tüketilmesine neden olur. Hem bugünün hem yarının dünyasını yaşanmaz hale getiren ve çevre felaketlerine davetiye çıkaran atıklarla mücadele için başvurulabilecek pek çok yöntem mevcut. Geri dönüşüm, bu yöntemlerin en bilineni. Bu kavram en basit şekliyle, atık haldeki ürünlerin farklı dönüşüm yöntemlerinden geçirilmesi ve böylelikle yeniden üretim hammaddesi haline getirilmesi olarak tanımlanabilir. Dönüştürülecek ürünlerin türüne göre, kullanılacak yöntemler de değişiklik gösterir.
Başarılı ve etkin bir geri dönüşüm, aşamalı olarak gerçekleşir. Öncelikle atıklar kaynakta toplanırlar. Bu ilk aşamada dönüştürülebilir atıklar ile çöpler birbirinden ayrıştırılır. Dönüştürülebilir atıklar, geri dönüşüm tesislerine taşınır. Burada da ürünlerin cinsine göre (metal, cam, kâğıt, plastik) ayrım yapılır. Her ürün grubu, en uygun fiziksel ve kimyasal yöntemlerden geçirilerek yeniden hammadde haline getirilir. Ortaya çıkan hammaddeler de yeniden üretim zincirine dahil olurlar. Geri dönüştürülebilir atıklar, zararlı atıklar ve zararsız atıklar olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutulurlar.
Zararlı Atıkların Geri Dönüştürülmesi
Zararlı atıklar, geri dönüştürülmedikleri zaman doğaya büyük zararlar veren ve doğada kaybolma süresi bin yıllarla ifade edilen atıklardır. Zararlı atık sınıfındaki atıkların topraklar ve sular ile temas etmeden, doğrudan geri dönüştürülmeleri gerekir.
Plastik Atıklar
Gündelik hayatta en sık kullanılan malzemelerden olan plastik, aynı zamanda doğada çözünme süresi en uzun atıklar arasında. Bu yüzden de plastikten imal edilen ürünlerin, işlevleri son bulduğunda doğrudan geri dönüşüme gönderilmesi son derece önemli. Plastik atıklar bir kırma makinesi yardımı ile küçük parçalara getirildikten sonra, bir miktar saf plastik ile karıştırılarak yeniden hammadde olarak kullanılabilir. Dönüştürülen 1 ton plastik, doğayı korumasının yanı sıra 14 bin kWh elektrik tasarrufu sağlar.
Alüminyum
Zararlı atıklar listesinin başlarında yer alan alüminyum da kullanıldıktan sonra zaman kaybedilmeden dönüştürülmelidir. Alüminyum atıkların doğaya bırakılması, toprağın ve suyun kirlenmesine yol açar. Alüminyum atıklar dönüştürülürken de öncelikle kırma makinesi ile küçük parçalar haline getirilirler. Daha sonra bu küçük parçacıklar eritilerek saf alüminyuma yakın bir maddeye dönüştürülürler.
Zararsız Atıkların Geri Dönüştürülmesi
Atıkların zararsız olması, geri dönüşümü gereksiz kılmaz. Geri dönüşüm, yalnızca çevreye zarar vermeme motivasyonuyla yapılmaz. Bir ürünün geri dönüşümle yeniden kullanılabilir hale getirilmesi mümkünken, o ürünü ya da hammaddeyi sıfırdan imal etmek de çevreye zarar verir. Ayrıca maliyetlerin artmasını da beraberinde getirir.
Kâğıt
En çok geri dönüştürülen zararsız atıklardan olan kâğıt, öncelikle liflerine ayrılır. Üzerinde mürekkep bulunan kâğıtların bundan arındırılması için sodyum hidroksit ya da sodyum karbonat kullanılır. Elde edilen kâğıt lifleri ile geri dönüştürülmüş kâğıtlar üretilir.
Cam
Cam malzemelerin geri dönüştürülme süreçlerinde ilk olarak camlar sınıflarına ve renklerine göre sınıflandırılır. Sonrasında öğütücü yardımı ile küçük parçalar ayrılır. En son aşamada da eritilerek yeniden şekillendirilebilir hale getirilir.
Geri Dönüşümün Kazanımları
Geri dönüşüm çok yönlü kazanç sağlayan bir uygulama. Bu uygulamanın ortaya çıkardığı kazanımlardan bazılarını şu şekilde sınıflandırabilmek mümkün:
- Geri dönüşüm sayesinde enerji tasarrufu sağlanır. Sınırlı olan ve her geçen gün maliyeti artan enerji kaynakları, bu sayede daha verimli kullanılır.
- Geri dönüşüm ile suyun, toprağın ve havanın kirlenmesi engellenir.
- Geri dönüşüm, endüstriyel tesisler için daha düşük maliyetle hammadde edinebilmeyi mümkün kılar.
- Geri dönüşüm, ulusal ekonomiler için koruyucudur. Atık toplama ve yok etme için ayrılan bütçeyi minimize eder.
- Geri dönüşüm ile endüstriyel üretim sürdürülebilir hale gelir.
